Antycypacja: wyprzedzający ruch skrętny, obrotowy tułowia w stronę mającej nastąpić zmiany kierunku jazdy, ma pomóc nam ustawić się w kierunku, w którym chcemy jechać. Après ski: Aktywności i rozrywki dostępne w danym regionie „po nartach”, np. bary, dyskoteki, kuligi, zjazdy saneczkowe, imprezy, itp.. Babylift: wyciąg z nisko prowadzoną liną przeznaczony dla dzieci i początkujących. Carving: technika jazdy, na krawędziach nart. Umożliwia skręt kompensacyjny i zwiększenie prędkości. Carvingi mocno taliowane narty służące do jazdy karvingowej. Dociążenie: najmocniejsze dociśnięcie do podłoża przednich części nart. Dolna narta (lub górna): położenie nart, (również kolan, nóg, rąk, kijów) względem stoku podczas ześlizgu lub jazdy w skos stoku, jadąc w skos stoku, dolna narta to ta, która znajduje się niżej. Dziób: przednia część narty, wygięta w górę. Fazy skrętu, umowny podział skrętu na części: 1. faza przygotowania: przyjmuje się właściwą dla określonego skrętu: pozycję, ustawienie i obciążenie nart, 2. faza wywołania: wprowadza się narty w skręt, 3. faza sterowania: regulowanie promienia skrętu przez zmianę wysokości pozycji w zależności od potrzeby (odciążanie, dociążanie), krawędziowanie nart. Końcowa część fazy sterowanie jest jednocześnie fazą przygotowania następnego skrętu. FIS - Federation Internationale de Ski - Międzynarodowa Federacja Narciarska. Free Ski: promocyjne oferty najczęściej na rozpoczęcie i zakończenie sezonu z karnetem narciarskim w cenie pobytu, oferowane szczególnie we Włoszech. Funcarving: styl jazdy carvingowej bez kijów polega na wychyleniu ciała do wewnątrz skrętu o małym promieniu. Girlandy: jazda łączonymi skretami bez przekraczania linii spadku stoku. poruszamy się skretami ale w skos stoku bez przekraczania linii spadku, ćwiczenia do skretu z półpługu. Gogle: okulary narciarskie, służą do ochrony przed słońcem, wiatrem, zamiecią śnieżną. Halfpipe: specjalna rynna śnieżna, w której wykonywać można rozmaite ewolucje. Heliskiing: wywożenie narciarzy helikopterem na niedostępne szczyty i zjazd dzikimi trasami. Impuls skrętny: początek każdego skrętu, impuls skrętny to ruch, który decyduje o tym, w jaki sposób wprowadzimy narty w skręt. Rozróżniamy: zmianę krawędzi, rotację nóg, rotację ciała, obciążenie kątowo ustawionej narty, Jazda w skos stoku: fachowe określenie na „jedź na drugą stronę stoku“ Kompensacja: Równoważenie działania innym działaniem. W jeździe na nartach celem jest utrzymanie stałego nacisku nart na śnieg. Karuzela narciarska: połączenie kilku regionów narciarskich za pomocą sieci wyciągów, najpopularniejszą karuzelą narciarską we Włoszech jest Sella Ronda. Kodeks FIS: opracowany przez Międzynarodową Federację Narciarską kodeks poprawnych zachowań na trasach zjazdowych Kompensacja: ruch amortyzujący, najczęściej o kompensacji mówimy, gdy wpadamy na teren usiany muldami. Kontrrotacja: obrotowy ruch tułowia przeciwny do kierunku obrotu nart a zatem nartami skręcamy w lewo, a tułowiem w prawo. Krystiania: to po prostu skręt. Kiedyś taka nazwa skrętu (każdego) obowiązywała. Pochodząca od dawnej nazwy Oslo (Christiania). Kontrola prędkości: użycie dowolnej techniki w celu zachowania takiej prędkości aby w każdym momencie jazdy mieć pełną kontrolę nad nartami – zmiana kierunku, zatrzymanie. Linia spadku stoku: to najprostsza droga ze szczytu do stóp wzniesienia, dla zaawansowanych, gdy stojąc na nartach jedziemy idealnie w dół, „na krechę“. Linie przerywane: na mapach narciarskich oznaczają trasy nie ratrakowane. Łuki płużne: zjazd z kontrolowaną prędkością w łagodnym terenie ze zmianami kierunku jazdy. Mulda: następujące po sobie śnieżne pagórki. Narta wykroczna: wysunięta do przodu. Narta zakroczna: cofnięta do tyłu. Nartostrada: stok specjalnie przygotowany do jazdy na nartach. Sposób oznaczania trudności nartostrad: czarny - trudny zjazd, czerwony – średnio trudny znajd, niebieski - łatwy zjazd, kolor zielony, trasy widokowo-rekreacyjne. Obniżanie: podwyższanie pozycji (skracanie wydłużanie sylwetki), powolny ruch uginania lub prostowania nóg w stawach skokowych, kolanowych i biodrowych, które zapewni nam większą stabilność, a jednocześnie obniży nasz środek ciężkości. Off-piste / free ride: zjazdy w głębokim śniegu, poza wyznaczonymi trasami narciarskimi. Odkrawędziowanie: Termin używany, by zaznaczyć zmianę jednej krawędzi na drugą, moment, gdy potrzebne jest odwiedzenie nart z bieżącej pozycji i ustawienie ich na przeciwległych krawędziach. A zatem, jeżeli jesteśmy w fazie sterowania skrętu w lewo, odkrawędziowanie to moment, w którym staniemy płasko na nartach, a następnie ustawimy narty na krawędziach do skrętu w prawo. Odciążenie: zmniejszenie nacisku wykorzystywane do zmiany krawędzi i do wprowadzenia nart w skręt. - odciążenie NW - jest wynikiem zahamowania wyprostnego ruchu nóg (im większe przyspieszenie ruchu wyprostnego i gwałtowniejsze jego zatrzymanie tym skuteczniejsze odciążenie, w skrajnej formie podskok. - odciążenie WN - jest wynikiem uginania nóg z obniżaniem środka ciężkości (im większe przyspieszenie ruchu uginania, tym skuteczniejsze jest odciążenie), odciążenie rozpoczyna się równocześnie z rozpoczęciem ruchu. - odbicie - występuje samoczynnie po dynamicznym przeciążeniu jako wynik sprężystości ugiętych nart i nóg (w końcowej części skrętu - czynne, przy przejeździe przez wypukłą formę terenową - bierne) - odciążenie częściowe - tyłów nart przez wychylenie, przodów nart przez odchylenie, jednej narty przez przeniesienie ciężaru ciała z narty na nartę. Ośla łączka: wydzielony teren, najczęściej dla najmłodszych stawiających pierwsze kroki na śniegu. Podwyższanie: podwyższanie pozycji jest przeciwieństwem obniżania, zatem chodzi o to, by wyprostować swoją sylwetkę oraz zwęzić ustawienie nart względem siebie tak, by podnieść środek ciężkości. Pięta: tylna część narty. Płaszczyzna czołowa: prostopadła do kierunku jazdy. Płaszczyzna strzałkowa: równoległa do kierunku jazdy. Pług: technika jazdy polegająca na ustawieniu nart w pozycji "V" i kontrolowaniu prędkości poprzez zbliżanie i rozszerzaniu od siebie pięt nart. Pozycje narciarskie: opisują, jak jesteśmy, bądź powinniśmy, być ustawieni względem nart. 1/ Pozycje wynikające z wysokości położenia środka ciężkości: Pozycje: podwyższona, pośrednia, obniżona. - podwyższona – fachowa nazwa na „wyprostuj nogi w kolanach i złącz stopy“; - pośrednia – pozycja z delikatnie ugiętymi nogami w kolanach, stopy stoją w odległości na szerokość bioder; - obniżona – fachowa nazwa na „stań szeroko i mocno ugnij w nogi kolanach“, to właśnie w obniżonej pozycji znajdują się narciarze jeżdżący w „pozycji zjazdowej“, zwanej też na „jajo“. 2/ Pozycje wynikające z miejsca znajdowania się środka ciężkości: - wychylona – jest wówczas, gdy mocno napieramy na języki butów piszczelami tak, jak byśmy chcieli zrobić przewrót wprzód z nartami, bądź stanąć na palcach stóp, podczas gdy buty stoją płasko na podłożu. W ekstremalnych momentach wychylenia tej pozycji, tyły nart uniosą się w górę. - zrównoważona – fachowa nazwa na „stój prosto“ – czyli stań tak, byś stał na całych stopach. - odchylona – pozycja, gdy maksymalnie odchylamy się do tyłu tak, jak byśmy chcieli zrobić przewrót w tył z nartami. Przy maksymalnych odchyleniach tej pozycji narciarskiej przody nart uniosą się w górę. Poszerzenie sylwetki: termin odnoszący się do szerszego ustawienia nóg, czasem używany również do Poszerzenia klatki piersiowej: wyprostowania się, czy odsunięcia rąk z kijkami bardziej na boki. Pozycja wynikające z położenia środka ciężkości w płaszczyźnie strzałkowej: - zrównoważona – rzut środka ciężkości na płaszczyznę nart przechodzi przez środek stóp, - wychylona – przesunięty do przodu, - odchylona – przesunięty do tyłu, Pozycje wynikające z ustawienia nart: - płużna – tyły rozstawione, dzioby razem, - pół płużna – tył jednej z nart odstawiony w stosunku do kierunku jazdy, dzioby razem, - nożycowa – dziób jednej z nart jest odstawiony w stosunku do toru jazdy, - równoległa – wąska, poszerzona (narty rozstawione na szerokości bioder), - szeroka – szeroki rozstaw nart. Pozycja podstawowa: jednocześnie zrównoważona, pośrednia i poszerzona. Wzrok skierowany przed siebie, ręce nieznacznie wysunięte przed siebie lekko rozszerzone, dłonie na wysokości bioder, nadgarstki tworzą przedłużenie ramion, kijki trzymane równolegle względem siebie grotami nad śniegiem i zwrócone do tyłu. Przeciążenie: znane również jako zwiększenie nacisku – zawsze towarzyszy każdemu odciążeniu nart. W zależności od odciążenia, przeciążenie występuje po lub przed odciążeniem. Pojawia się przy gwałtownym ruchu w górę lub dół, przyciskając mocniej narty do podłoża. Radius: fabryczny promień skrętu. Ratrak: pojazd gąsienicowy służący do przygotowania stoku do zjazdów. Rodzaje nart: różne określenia np: Race (Slalom Gigant+ Race Carve), Slalom Top, Slalom Performance, Skiercross, Allround, Lady & Lady sport, Open, All Mountain, Freeride. Rotacja: Obrotowy ruch ciała lub części ciała zgodny z obrotem nart. Skubis: lokalna sieć autobusów łącząca poszczególne miejscowości i stacje narciarskie w danym regionie. Skibusy są przeważnie bezpłatne dla posiadaczy karnetu narciarskiego. W większych kurortach narciarskich skibusy kursują również w obrębie miejscowości. Skipass: karnet narciarski, najczęściej w formie plastikowej karty magnetycznej, umożliwiający poruszanie się po trasach narciarskich danego regionu. Najczęściej przy wydawaniu skipassu pobierana jest kaucja zwrotna 2-5 EUR. Skręt: skręt z pługu, skręt z półpługu, skręt dostokowy, skręt równoległy NW, skręt równoległy cięty, skręt równoległy o małym promieniu (śmig). Snowpark: utworzony dla narciarzy freeride’owych i snowboardzistów teren ze skoczniami i innymi elementami do wykonywania ewolucji sportowych. Szkółka narciarska: kursy narciarskie i snowboardowe prowadzone przez lokalnych instruktorów na każdym poziomie zaawansowania. W przypadku kursów dla dzieci dolną granicą wieku są najczęściej 3-4 lata. Śnieg, gatunki: puch śnieżny, puch zsiadły, gips przewiany, gips zbity, szreń, lodoszrfeń, śnieg mokry, śnieg ziarnisty, firn. Trasy FIS: trasy narciarskie z homologacją Międzynarodowej Federacji Narciarskiej, na których odbywają się zawody narciarskie. Ślad: który zostawiają, wynik sposobu prowadzenia nart - cięty - w każdym punkcie skrętu ugięcie nart odpowiada łukowi, po którym sie poruszają. Na sniegu pozostaje tylko ślad krawędzi. - ślizgowy - dzioby nart zakreślają krzywiznę o mniejszym promieniu niż tyły. - hamujący - dzioby nart zakreślają krzywiznę o wyraźnie mniejszym promieniu niż tyły nart. Śmig: seria rytmicznych, krótkich skrętów. Sztywność wzdłużna: określa twardość, inaczej flex, miękkie narty zalecane są dla początkujących z uwagi na łatwiejsze wprowadzanie ich w skręt, narty twarde wymagają użycia większej siły. Sztywność poprzeczna, torsion: jest to odporność na skręcanie przedniej lub tylnej części nart podczas jazdy na krawędziach, duża sztywność nart powoduje, że narty trzymają na całej długości. Taliowanie: wymiary, szerokości wraz z długością wpływają na promień skrętu, określa różnicę pomiędzy szerokością na dziobie pod punktem montażowym i na piętce, taliowanie w połączeniu z długością narty decyduje o promieniu skrętu. Trasy niebieskie: łatwiejsze trasy dla początkujących i średniozaawansowanych narciarzy i snowboardzistów Trasy czerwone: trudniejsze trasy dla średniozaawansowanych i zaawansowanych Trasy czarne: trudne i strome trasy wymagające dużych umiejętności zjazdowych Układ dostokowy: pozycja narciarza w jeździe w skos stoku, w ześlizgu lub w staniu na stoku, w której pochylenie nóg do stoku jest równoważone odchyleniem tułowia od stoku. Większa część ciężaru ciała spoczywa na narcie dolnej. Układ dostokowy - przy mniejszych prędkościach to pług, ześlizg. Układ dośrodkowy: - w pozycji równoległej zrekompensowanie działającej na narciarza w skręcie siły odśrodkowej poprzez pochylenie nóg (kolan i bioder) do środka skrętu. - w pozycji kątowej ma na celu zwiększenie zakrawędziowania narty zewnętrznej, która po jej obciążeniu zaczyna skręcać. Wyciągi narciarskie: - orczyk - najprostszy rodzaj wyciągu w formie kotwicy lub talerzyka, stosowany na krótkich odcinkach i nisko nachylonych zboczach, często przy trasach dla początkujących narciarzy. - krzesło/kanapa- wyciągi narciarskie od 1- do 8 osób, umożliwiające wygodny przejazd. Nowoczesne stacje narciarskie posiadają dodatkowe zabezpieczenia przed wiatrem i śniegiem. - gondola- wyciąg w formie kabiny z miejscami siedzącymi lub stojącymi, umożliwiający jednoczesny transport większej ilości osób (najczęściej 6 i więcej). Wiązania: element, za pomocą którego przytwierdza się buty do nart. Ześlizg: poruszanie się na nartach bokiem wykorzystując odwodzenie (od stoku) i przywodzenie (do stoku) kolan w celu kontroli prędkości, aż do zatrzymania. Z a w o d y n a r c i a r s k i e: Slalom: to konkurencja techniczna, a długość trasy jest stosunkowo mała - wśród panów różnica wzniesień między startem a metą waha się od 180 do 220 m, a wśród pań w granicach 140-200 m. Cała konkurencja polega na przemieszczaniu się zawodników między tyczkami - na przemian czerwonymi i niebieskimi. Każda bramka składa się z dwóch tyczek w odległości od 4 do 6 metrów. Rozgrywane są dwa przejazdy, a w każdym ustawienie tyczek jest nieco inne. Łączny czas obu przejazdów decyduje o końcowej klasyfikacji. Slalom gigant: jest to kolejna konkurencja techniczna, rozgrywana na dłuższej trasie. Różnica poziomów między startem a metą wynosi 250-450 m w konkurencji męskiej i 250-400 w żeńskiej. Bramki w tej konkurencji składają się z 2-4 tyczek slalomowych i 2 flag. Szerokość każdej bramki wynosi od 4 do 8 m, o końcowym wyniku decyduje łączny czas dwóch przejazdów na tej samej trasie, lecz z innym ustawieniem tyczek. Zjazd: jest to najszybsza konkurencja, w której narciarze mogą osiągać nawet 130 km/h, a w ekstremalnych wypadkach nawet 150 km/h. Bramki składają się z 2-4 tyczek i dwóch flag. Często dodatkowo boki trasy są oznaczone kolorem niebieskim. Różnica poziomów wynosi 800 - 1100 m w męskiej odmianie i 500-800 m dla pań. Początek trasy jest zazwyczaj dość prosty i służy nabraniu prędkości. Dopiero kolejne jej etapy dostarczają utrudnień. Zwycięzcą zostaje zawodnik z najlepszym czasem ukończenia jedynego przejazdu, przed zawodami odbywa się obowiązkowy trening. Super gigant: stanowi drugą z konkurencji szybkościowych. Różnica poziomów waha się w granicach 500-650 i 400-600 metrów odpowiednio dla panów i pań. Zawody składają się z jednego przejazdu. Bramki wyglądają podobnie jak w zjeździe, a trasa jest również oznaczona niebieskim kolorem. Nie ma obowiązkowego treningu. Jest natomiast obowiązek dokładnego zapoznania się z trasą. Kombinacja: jest to konkurencja wszechstronna polegająca na połączeniu zjazdu i slalomu. Konkurencje rozgrywa się zazwyczaj w różnych dniach, a wygrywa zawodnik z najlepszym łącznym czasem, przy czym również w tym przypadku slalom składa się z dwóch przejazdów. Super kombinacja: kolejna z konkurencji wszechstronnych. Podobna bardzo do kombinacji. W tym przypadku rozgrywa się jednak tylko jeden przejazd slalomu, a zjazd może być zastąpiony super gigantem. Cała konkurencja odbywa się jednego dnia. Przepisy FIS dopuszczają również inne kombinacje składające się z dwóch podobnych lub zupełnie innych konkurencji. Czasem ich liczba może wzrosnąć nawet do czterech. DEKALOG NARCIARSKI wg. reguł MIĘDZYNARODOWEJ FEDERACJI NARCIARSKIEJ: 1. Wzgląd na inne osoby. Każdy narciarz i snowboarder powinien zachować się w taki sposób, aby nie zagrażać nikomu innemu i nie spowodować żadnej szkody. 2. Panowanie nad szybkością i sposobem jazdy. Każdy narciarz lub snowboarder musi zjeżdżać z szybkością dopasowaną do swych umiejętności, rodzaju i stanu trasy, warunków atmosferycznych oraz natężenia ruchu. 3. Wybór toru jazdy. Narciarz lub snowboarder znajdujący się powyżej na stoku musi wybrać taki tor jazdy, aby uniknąć wszelkiej możliwości zderzenia z narciarzem znajdującym się poniżej na stoku. 4. Wyprzedzanie. Wyprzedzać można i z góry i z dołu, z prawej i z lewej strony, ale tylko w takiej odległości, która zapewni wyprzedzanemu narciarzowi wystarczającą przestrzeń dla wszelkich manewrów. 5. Wjazd i ruszanie z miejsca. Narciarz , który wjeżdża na drogę zjazdu, lub po zatrzymaniu chce znowu ruszyć ma obowiązek sprawdzić patrząc w górę, i w dół stoku, czy może to uczynić bez zagrożenia dla siebie i innych. 6. Zatrzymanie się. Narciarz tylko w razie absolutnej konieczności może zatrzymać się w miejscach zwężeń i złej widoczności. Po upadku narciarz musi usunąć się z toru jazdy możliwie jak najszybciej. 7. Podchodzenie i schodzenie. Narciarz musi podchodzić lub schodzić wyłącznie skrajem trasy, a w razie złej widoczności powinien zejść z trasy. 8. Stosowanie się do znaków i sygnalizacji. Każdy narciarz winien stosować się do znaków narciarskich i oznaczeń tras. 9. Zachowanie się w razie wypadku. W razie wypadku każdy narciarz ma obowiązek niesienia pomocy. 10. Obowiązek ujawnienia tożsamości. W razie wypadku, każdy narciarz (zarówno świadek jak i uczestnik) ma obowiązek podania swych danych osobowych.